Nederlandse oorlogslachtoffers
Eigen onderzoek
Wil je zelf onderzoek doen naar oorlogsslachtoffers in jouw gemeente, dan kun je het volgende stappenplan volgen:
Zonder internet:
Stap 1 Zoek naar aanknopingspunten bij een eventueel oorlogsmonument. Zijn die er niet, neem dan contact op met de beheerder van de begraafplaats. Die kan je vast wel vertellen of en hoeveel oorlogsslachtoffers er begraven liggen.
Stap 2 Probeer informatie in te winnen bij de plaatselijke oudheidkundige kring of Oranjevereniging. Deze laatste verzorgt meestal de kranslegging op dodenherdenking op 4 mei.
Stap 3 Plaats een oproep op het prikbord van de plaatselijke bejaarden- en/of verzorgingstehuis. Als je al iemand hieruit kent, is het nog eenvoudiger. Leg anders contact met de afdeling van de plaatselijke ANBO (Bond voor ouderen). Zij hebben vast en zeker contactpersonen die je verder kunnen helpen.
Stap 4 Zie voor vervolg Stap 2 tm. 6 hieronder.
Met behulp van internet:
Stap 1 Bezoek de website van de Oorlogsgravenstichting. Hier kun je niet alleen op naam en voorletters zoeken, maar sinds kort ook op plaats/gemeente. Je kunt ook vast een kijkje nemen op de websites: online begraafplaatsen , graftombe of Dodenakkers.
Stap 1 Bezoek de website van de Oorlogsgravenstichting. Hier kun je niet alleen op naam en voorletters zoeken, maar sinds kort ook op plaats/gemeente. Je kunt ook vast een kijkje nemen op de websites: online begraafplaatsen , graftombe of Dodenakkers.
Kijk voor de zekerheid of er ook inwoners uit jouw gemeente bij de Arbeitseinsatz in Duitsland of in Duitse dienst zijn omgekomen, zie: Graebesuche. Op een speciale pagina binnen www.cbg.nl kun je ook overlijdensakten opzoeken van Nederlanders die in Duitsland zijn overleden in de periode vóór, tijdens en vlak ná de Tweede Wereldoorlog. Deze akten zijn op naam geïndexeerd, waarbij ook vaak huwelijkspartners en ouders worden genoemd. Klik daarvoor op deze link.
Ook deze links kunnen je aan veel informatie helpen:
http://www.documentatiegroep40-45.nl/
oorlogsnazorg@redcross.nl is het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis.
Omgekomen Nederlandse krijgsgevangenen in Zuidoost Azië
De persoonsdossiers van het marinepersoneel, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft gediend, berusten bij het Nederlands Instituut voor Maritieme Historie (NIMH) in Den Haag en Ministerie van Defensie te Kerkrade. Bij de aanvraag van een kopie van een persoonsdossier moet de geboortedatum van de gezochte worden vermeld. Indien de persoon naar wie onderzoek wordt gedaan, vóór 1908 geboren is, kan contact opgenomen worden met het (NIMH) in Den Haag. Wanneer de gezochte persoon na 1908 geboren is, kan men zich in verbinding stellen met het Ministerie van Defensie te Kerkrade voor een aanvraag van de Staat van Dienst. Klik hiervoor op deze link.
De staten van dienst van koopvaardijpersoneel kunnen aanleiding geven voor verder onderzoek. Het Nationaal Archief te Den Haag beheert diverse archieven waarin aanvullende informatie over het koopvaardijpersoneel in de oorlogsjaren kan worden aangetroffen. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld scheepsjournalen, onderscheidingen en nalatenschappen.
oorlogsnazorg@redcross.nl is het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis.
Omgekomen Nederlandse krijgsgevangenen in Zuidoost Azië
De persoonsdossiers van het marinepersoneel, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft gediend, berusten bij het Nederlands Instituut voor Maritieme Historie (NIMH) in Den Haag en Ministerie van Defensie te Kerkrade. Bij de aanvraag van een kopie van een persoonsdossier moet de geboortedatum van de gezochte worden vermeld. Indien de persoon naar wie onderzoek wordt gedaan, vóór 1908 geboren is, kan contact opgenomen worden met het (NIMH) in Den Haag. Wanneer de gezochte persoon na 1908 geboren is, kan men zich in verbinding stellen met het Ministerie van Defensie te Kerkrade voor een aanvraag van de Staat van Dienst. Klik hiervoor op deze link.
De staten van dienst van koopvaardijpersoneel kunnen aanleiding geven voor verder onderzoek. Het Nationaal Archief te Den Haag beheert diverse archieven waarin aanvullende informatie over het koopvaardijpersoneel in de oorlogsjaren kan worden aangetroffen. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld scheepsjournalen, onderscheidingen en nalatenschappen.
In het Nationaal Archief in Den Haag http://www.nationaalarchief.nl/ zijn ook alle dossiers van militairen, die gediend hebben in Nederland en het buitenland, o.a. Indië. Hieronder ook degenen met een eremedaille, zoals de Willemsorde, en gediend hebben voor en begin 1900. Aan de hand van een geboortedatum kan het militaire stamboeknummer worden opgezocht. In dat dossier staan o.a. de gegevens aan welke militaire acties zijn deelgenomen, verwondingen, verlof, etc.)
Stap 2 Mocht je familie van de oorlogsslachtoffers hebben opgespoord, maak dan een telefonische afspraak met hen. Leg uit wat je bedoelingen zijn. Vraag tijdens je bezoek of je eventuele foto's en documenten van het slachtoffer mag fotograferen. Stel je vooral respectvol op!
Stap 3 Maak je bevindingen openbaar in de vorm van een boekje en/of een website. Het is een eerbetoon aan de slachtoffers en aan hun familie. Bovendien is het een bron van informatie voor geïnteresseerden en onderzoekers. Denk wel aan de Wet op de privacy. Het mag alleen indien het slachtoffer langer dan 50 jaar geleden is overleden en met toestemming van de nabestaanden.
Stap 4 Mocht je ondertussen de smaak te pakken hebben, dan wil je vast wat dieper graven:
Huwelijks- geboorte en overlijdensakten kun je vaak vinden op www.wiewaswie.nl . Onderaan de betreffende pagina waar de akte staat, kun je een kopie aanvragen bij het betreffende archief. Meestal is dat zonder de huwelijkse bijlagen en niet altijd staat de geboortedatum in de akte genoemd. Bij een huwelijksakte horen de huwelijkse bijlagen. Daarbij zit de uittreksel van het geboorteregister en een akte van militie, omdat men vroeger voor het huwelijk aan de dienstplicht moest hebben voldaan. Aan de hand van de geboortedatum, dit is een onmisbare schakel, kun je bij de persoonskaarten kijken, dat is eigenlijk de index van het bevolkingsregister. Hierop staan de woonadressen vermeld en mogelijk een adres van vertrek. De datum van overlijden staat in de overlijdensakte vermeld.
Alle schuingedrukte en onderstreepte onderwerpen zijn te vinden in het regionale archief dat genoemd wordt bij de betreffende akte. Het actenummer en datum zijn belangrijk als je naar een regionaal archief gaat om de akte in te zien en verdere gegevens op te zoeken.
Grote plaatsen zoals Amsterdam, Den Haag, Rotterdam hebben hun eigen site, waar de aktes al wel digitaal zijn in te zien: bijv. www.gemeentearchief.rotterdam.nl of www.stadsarchief.amsterdam.nl. Ook hebben de historische verenigingen van de streek meestal een eigen site met bronnen bijv. http://www.genealogiezuidoostutrecht.org/. Zie voor een totaaloverzicht: http://genealogie-archief.startpagina.nl/
De gegevens van iemand die meer dan 50 jaar geleden is overleden, moeten openbaar zijn. Informatie daarover is kosteloos, uitgezonderd eventuele kopieerkosten.
Stap 5 De vrijwilligers van het Regionaal Archief zullen je zeker bij je zoektocht behulpzaam willen zijn. Als je echter door hen laat zoeken, zijn daar kosten aan verbonden, die al gauw 25 euro per half uur bedragen. Een paar uurtjes zelf zoeken is goedkoper. Kijk bijv. maar eens op: http://www.regionaalarchiefrivierenland.nl/ of www.hetutrechtsarchief.nl . Ook kun je hier uit oude kranten kun je veel informatie halen. Voor meer krantenpagina's zie: http://genealogie-archief.startpagina.nl/
Stap 6 Mochten het Archief jou tenslotte toch niet kunnen helpen aan een overlijdensakte, dan kan je, als je de geboortedatum weet, een persoonskaart opvragen bij het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag. Zie www.cbg.nl , via “downloaden” naar persoonskaarten, aanvraagformulier uitprinten, de gegevens invullen en opsturen. Een persoonskaart of persoonslijst vermeldt onder andere de naam, geboorte-, huwelijks- en overlijdensgegevens, het beroep, namen van de ouders, woonadressen en in sommige gevallen hun geboorteplaats en -datum. Het is ook handig, omdat daar de kinderen op genoemd staan, die je dan weer kunt opsporen. Aan de aanvraag zijn vanzelfsprekend wel kosten aan verbonden: bijna 4 euro per kaart. Na enkele weken krijg je dan de persoonskaart toegestuurd, mits die aanwezig is.
Veel succes met je onderzoek.
Richard van de Velde