Gesn. Duitse militairen

Gemeente West Betuwe

41 overleden Duitse militairen te Geldermalsen of omgeving en tijdelijk daar begraven

Duitse militairen van de 712 Regiment bij de brandweerkazerne in Geldermalsen

Het zal mogelijk mensen kwetsen de namen te lezen van overleden Duitse militairen op Geldermalsens grondgebied. De webmaster heeft echter gemeend dat in dit historisch document hun namen niet mogen ontbreken.
Decennia na het einde van de Tweede Wereldoorlog moet het toch mogelijk zijn, althans laat ik het proberen, om tot verzoening te komen met het verleden. In deze kwestie houd ik echter terdege rekening met de gevoelens en standpunten van familieleden van omgekomen inwoners in WOII uit de gemeente Geldermalsen.

Bron: RAR in Tiel
Klik hier voor de bijzondere omstandigheden waardoor W.J. Sauck (nr. 41) om het leven is gekomen.

Overzichtskaartje (Bron: Google Maps)

Foto RAR. Tiel

Rond de bruggen bij Zaltbommel en het veer bij Tuil, waar ook de uitvaarbare schipbrug heeft gelegen, stond veel Duits luchtafweergeschut (zgn. Flak, zie foto hiernast). De schipbrug lag overdag gecamoufleerd in de haven van Tuil en werd 's nachts ingevaren als het noodzakelijk was voor Duits militair verkeer. De rivierovergangen stonden onder strenge bewaking van de Kriegsmarine.

Unteroffizier Emil Fahrbach werd geboren op 14 maart 1910 in Niedernhall, nabij Heilbronn en sneuvelde op 27 september 1944 bij een aanval van geallieerde vliegtuigen op de spoorbrug in Geldermalsen.
Tr.Teill. 5/ I.R.115

Kriegsmarine Matroos 2e klas Erich Richter werd geboren op 25 mei 1926 in Horní Chřibská (Oberkreibitz), deelgemeente van de Tsjechische stad Chřibská aan de Tsjechisch-Duitse grens, en gesneuveld op 28 oktober 1944 in Geldermalsen. Vermoedelijk omgekomen bij gevechten nabij Empel.
Tr.Teil. 2 Mar.Ers.Abt

Soldaat Friedrich Hilsheimer werd geboren op 5 april 1925 in Lampertheim.
Hij is gesneuveld in Den Bosch op 29 oktober 1944. Vermoedelijk omgekomen bij gevechten nabij Empel.
Tr.Teil.5/ Gren. Regt.745

Piloot Walter Heinz Nuss werd geboren op 20 december 1926 in Pforzheim en overleden in het lazaret in Geldermalsen op 29 oktober 1944. Walter was hier een dag eerder zwaargewond binnengebracht, vermoedelijk na gevechten nabij Empel. Hij was zwaar gewond aan zijn rechter arm en been. Uiteindelijk is hieraan bezweken, onder toeziend oog van een Duitse aalmoezenier. Een bewaard gebleven brief van de dienstdoende legerarts Dr. Frettloeh vermeldt de omstandigheden: "Schmerzen hat er nicht aushalten muessen. Er ist ruhig eingeschlafen..."

De ouders van de pas 17-jarige scholier Walter waren Karl Nuss en Emma Dofie Waidelich. Ze woonden op de Karlstrasse 128 in Karlsruhe. Zij trouwden op 29 maart 1924 in Pforzheim, waar Walter ook werd geboren. Wanneer het gezin naar Karlsruhe is verhuisd, is niet bekend.

Tr.Teil. 4/ Flg.Ausb. Btl.51

Unteroffizier Hans Hennig werd geboren op 19 juli 1902 in Zatten (?) en overleed op 29 oktober 1944 in Geldermalsen. Vermoedelijk omgekomen bij gevechten nabij Empel.

Tr.Teil. 1. Art.Regt.397

Obergefreiter Markus Probst werd geboren op 21 april 1904 in Birkendorf en gesneuveld op 30 oktober 1944 in Geldermalsen. Vermoedelijk omgekomen bij gevechten nabij Empel.
Tr.Teil. Techn. Festungs Pioniere Kompanie.27.

Laatst bekende adres van Markus was Hornbergerstraße 2, Gremmelsbach nabij Triberg in het Zwarte Woud. Hier staat tegenwoordig een restaurant.

Matroos 2e klas Gerhard Hoferichter werd geboren op 10 augustus 1926 in Spitzkunnerdorf en op 31 oktober 1944 gesneuveld in Geldermalsen. Vermoedelijk omgekomen bij gevechten nabij Empel.

Tr.Teil14.Schiffssta. Abt. II, Kampfkds.1 Kp

Oberwachtmeister Kurt Kiwit werd geboren op 4 juli 1911 in Holzwickede en op 31 oktober 1944 in Hoenzadriel (nabij Empel in de Bommelerwaard) overleden.
Tr.Teil.4./A.R.347

Obergefreiter Johannes Bruch werd geboren op 8 maart 1914 in Mülheim-Speldorf en gestorven op 6 november 1944 op de weg tussen Leerdam en Utrecht.
Tr.Teil.3./ Fla/Pz.Jager.Abt. 256.

Zijn ouders waren Joseph Philipp Bruch (*10.4.1886, + 1936 in Duisburg) und Henrica "Getta" Hilger (*13.4.1888, + 17.11.1970 in Mülheim an der Ruhr). Ze trouwden in 1913 in Mülheim an der Ruhr. Op 24 januarai 1916 werd zijn broer Walter Josef geboren. Hij trouwde in 1950 in Essen.

Reichsbahn-arbeider Johannes is slechts drie maanden getrouwd geweest. Hij trouwde op 25 augustus 1944 in Duisburg met Margaretha Hermine Hennen. Zij woonde daar op Auf dem Lith 11/13.

Werner Vark werd geboren op 9 maart 1925 in Erwitte, nabij Paderborn en overleden op 8 november 1944 in Geldermalsen. Vermoedelijk omgekomen bij gevechten nabij Empel.
Tr.Teil.3./ Pz.jager.Abt. 256.

Zijn ouders waren Heinrich Vark en Theresia Wurm. Ze woonden in het dorpje Rixbeck, dat toentertijd nog behoorde tot het bevolkingsregister van Störmede. Zijn moeder moest bij een bezoek aan Erwitte plotseling bevallen.
Sinds 1975 behoort Rixbeck bij Lippstadt.

Het overlijden van Werner werd pas in 1952 in het bevolkingsregister van Ehringhausen, nabij Giessen, ingeschreven onder Register-Nr. 45/1952.

De naam van Werrner staat vermeld op een zgn gedenktafel in het plaatselijk kerkje van Rixbeck:

Met dank aan de plaatselijk geschiedkundige Margret Vossebuerger

Gefreiter Peter Dullnig werd geboren op 3 juli 1902 in Oberdorf en overleed op 6 november 1944 tijdens gevechten met de Britse 7th Argylls in Empel nabij Den Bosch.
Tr.Teil.3./Fest.Inftr.Btl.1409

Unteroffizier Johann Brenner werd geboren op 23 mei 1899 in Pirk en overleed op 6 november 1944 tijdens gevechten met de Britse 7th Argylls in Empel nabij Den Bosch.
Tr.Teil.3./Fest.Inftr.Btl..1409
.

Gefreiter Franz Klawikowski werd geboren op 17 februari 1927 in Dusseldorf en overleed op 17 november 1944 in het lazaret in Geldermalsen.
Tr.Teil.3/ Gren. Regt.732

Gefreiter Alfred Schnell werd geboren op 15 april 1924 in Langenbach bij Kirburg en overleed in Geldermalsen aan de gevolgen van een ongeval op 17 november 1944.

Tr.Teil.2./Fest.Inftr.Btl..1409

Heinz Hendrichs werd geboren op 1 augustus 1921 in Bonn en overleed op 17 november 1944 in Waardenburg.
Zijn ouders waren Heinz Hendrichs en Helena Fabry (1895-1947). Zij kregen samen een zoon. Zijn ouders scheidden toen Heinz nog jong was. Vader woonde in Bonn en moeder in Brebach. Op 21 februari 1933 deed Heinz zijn officiële toetreding ("Firmung") tot de Evangelische kerk.
Zijn moeder overleed kort na de oorlog en is begraven op Friedhof Beschberg in Brebach.

Officiële overlijdensakte (Bron: Manfred Hahn, Saarbruecken )

(Bron: Manfred Hahn, Saarbruecken )

Brief van leidinggevende aan moeder van Heinz (Bron: Manfred Hahn, Saarbruecken )

Heinz was vermoedelijk betrokken bij de bewaking van de veerbrug bij Waardenburg en is daar naar alle waarschijnlijkheid overleden ten gevolge van een geallieerde beschieting.
Tr.Teil.3./Gem. Flak Abt.155 (v)

Obergefreiter Johann Behrens werd geboren op 31 oktober 1924 in Bremen en overleed op 17 november 1944 in Waardenburg.
Johann was vermoedelijk betrokken bij de bewaking van de veerbrug bij Waardenburg en overleden ten gevolge van een geallieerde beschieting.
Tr.Teil.3./Gem. Flak Abt.155 (v)

Unteroffizier Erich Odenbach werd geboren op 2 september 1920 en overleed op 23 november 1944 in Rossum.

Unteroffizier Rudolf Wiesner werd geboren op 15 april 1916 in Breitenried, een dorpje uit de gemeente Taiskirchen in Innkreis te Oostenrijk en overleed op 29 november 1944 in Waardenburg. Zijn ouders waren Karl en Maria Wiesner en ze kregen samen vier kinderen: Wilhelm (in de oorlog in Rusland omgekomen), Rudolf, Maria en Caezilia.
De precieze doodsoorzaak is niet duidelijk. De familie liet weten dat hun ouders en grootouders hen destijds hadden verteld dat ze contact hebben gehad met collega's van Rudolf van de Tr.Teil.5./Gem. Flak Abt.155 (v) en dat die hadden gezegd dat ' Ein Vorgesetzter im Streit unseren Onkel erschossen hat'. Op het overlijdensbericht aan de familie stond: "Ongeval". Vreemd genoeg werden er na de oorlog geen persoonlijke bezittingen van Rudolf aan de familie teruggegeven, terwijl dat wel gebruikelijk was. Helaas zijn alle brieven van Rudolf uit de oorlog verloren geraakt.
Rudolf was vermoedelijk betrokken bij de bewaking van de veerbrug bij Waardenburg.

Met dank aan familieleden van Rudolf: de heren Franz Voglmayr en Hafeneder

Op het oorlogsmonument in Taiskirchen staat de naam van Rudolf Wiesner vermeld.

Unteroffizier Georg Welker werd geboren op 31 juli 1914 in Hausen (bei Forchheim/Oberfranken, nabij Nürnberg) en overleed op 14 december 1944 in het lazaret in Geldermalsen

Georg was vermoedelijk betrokken bij de bewaking van de veerbrug bij Waardenburg en overleden ten gevolge van een geallieerde beschieting.

Rechts het geboortehuis van Georg in Hausen rond 1910 (Bron: Gerhard Batz)

Georg was net een half jaar voor zijn overlijden getrouwd, maar heeft geen kinderen gekregen. Zijn jonge weduwe is na de oorlog hertrouwd en uit het dorpje Hausen weggetrokken.
Tr.Teil.4./gem Flak Abt.155 (V)

Bron foto: Gerold Welker

De gedenkstenen in het centrum van Hausen met op de achtergrond de dorpsschool (Bron: Gerhard Batz)

Hausen is maar een kleine dorpsgemeenschap van 800 inwoners en de oorlogsgedenkstenen geven aan hoeveel het dorpje heeft geleden door de beide wereldoorlogen. In de 1e WO sneuvelden 8 inwoners en de 2e WO zelfs 80. Dat wil zeggen dat 1 op de 10 inwoners in de beide wereldoorlogen gesneuveld is. Feiten die tot nadenken stemmen!

Obergefreiter Ulich Ebert werd geboren op 1 oktober 1924 in Buche, Kreis Saatzig en overleed op 13 december 1944 in Zaltbommel. Tr.Teil.4./ Gem. Flak Abt.155 (V)

Obergefreiter Johann Stastny is geboren op 16 november 1912 en overleed op 23 december 1944.
Frest.Inf. batl. (60) 1409

Gefreiter Karl Muller werd geboren op 31 januari 1923 en overleed op 24 december 1944
10/ II Fallsch.Flak Regt 12

Obergefreiter Anton Brandl werd geboren op 27 januari 1919 in Alt Sattl en overleed op 24 december 1944 in Geldermalsen.
Tr.Teil.10/ II.Fallsch. Regt12

Alt Sattle ligt op de grens van Tsjechië en Duitsland. Na het Verdrag van München werd de gemeenschap Alt Sattl opgenomen in het Duitse Rijk en behoorde tot 1945 tot Landkreis Elbogen. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog kwam het dorpje (1900 inwoners) terug bij Tsjecho-Slowakije en begon de verdrijving van de Duitse inwoners. Sinds 1950 maakt de gemeenschap Stare Saddlebeck onderdeel uit van Okres Sokolov.

Unteroffizier Alois Hammerschmidt werd geboren op 22 april 1915 in het Oostenrijkse Flachau, Kreis Zwettl en overleed op 24 december 1944 in het ziekenhuis van Geldermalsen.
Tr.Teil.10/II Fallsch, Flak (mot)

In de gemeente Zwettl in Noord-Oostenrijk woont momenteel niemand meer met de naam Hammerschmidt. De plaats Flachau behoorde in de jaren 1939-1942 tot het militaire oefenterrein Döllersheim (nu Allentsteig) met de gemeenschap en parochie Döllersheim. Als gevolg hiervan moesten alle inwoners uit dit gebied hun thuisland te verlaten. Er is geen oorlogsmonument voor de gesneuvelde soldaten uit deze plaatsen.
Tot een paar jaar geleden leefde er in het dorp Friedersbach een heer Hammerschmidt. Hij is inmiddels overleden. Of hij verwant was met Alois Hammerschmidt is niet meer te achterhalen

Gefreiter Paul Ruttkowski werd geboren op 21 maart 1925 en overleed op 24 december 1944.

St.Gefreiter Heinrich Krahe werd geboren op 4 mei 1917 en overleed 25 december 1944
Fallsch./Flak Regt. 12.

Unteroffizier Günter Martin Georg Becker werd geboren op 6 juni 1920 in Gotha, tussen Erfurt en Eisenach in Thuringen, en overleed op 24 december 1944 bij Geldermalsen. Tr.Teil.9./Fallsch.Jag.Regt.17

De ouders van Günter waren procureur Ludwig Georg Becker und Helene Dora Heinze. Ze trouwden op 3 maart 1917 in Gotha en woonden daar tot 1924 in de Waltershäuser Strasse 13 (zie foto). Vervolgens verhuisden ze naar Marktplatz ű in Weissensee, zo'n 50 km ten noordoosten van Gotha.
Hier is ook de overlijdensakte van Günter uitgeschreven.

Op het plaatselijk oorlogsmonument in Weissensee staat zijn naam ook vermeld.

Gefreiter Paul Semeradt werd geboren op 15 juli 1911 in Neuwelzow, Kreis Calau, in het huidige Tsjechië.

Tr.Teil 1./A.R.1711

Gefreiter Karl Laue werd geboren op 17 maart 1908 en overleed op 1 januari 1945

II/ Falsch.Jg.Regt.17

Technische inspecteur Walter Nisch werd geboren op 12 maart 1909 en overleed op 17 januari 1945.

II/Fallsch.Flak Regt.12 Stab

Unteroffizier Paul Hub werd geboren op 4 februari 1921 in Medard nabij Bad Kreuznach in Rheinland-Pfalz en overleed op 23 april 1945 in Geldermalsen. Hij is waarschijnlijk zwaar gewond geraakt bij gevechten nabij Kerkdriel en overleden in het lazaret in Geldermalsen.

Tr.Teil.2./Fallsch.Pi.Btl.2.

St.gefreiter Egid Nannich werd geboren op 25 februari 1921 in Waldsassen, nabij Bayreuth bij de Tsjechische grens en overleed op 23 april 1945 in Kerkdriel. Hij is waarschijnlijk omgekomen bij gevechten in de Bommelerwaard.

Tr.Teil.2./Fallsch.Pi.Btl.2.

Obergefreiter Ernst Klein werd geboren op 15 maart 1925 in Calb? en overleed op 23 april 1945 in Geldermalsen. Hij is waarschijnlijk omgekomen bij gevechten in de Bommelerwaard.

Tr.Teil.2./Fallsch.Pi.Btl.2.

Gefreiter Heinz Luttges werd geboren op 22 februari 1926 in Wevelinghoven en overleed in Kerkdriel op 23 april 1945. Hij is waarschijnlijk omgekomen bij gevechten in de Bommelerwaard.

Tr.Teil.2./Fallsch.Pi.Btl.2.

Stabsgefreiter Hermann Röseling werd geboren op 6 januari 1913 en overleed op 23 april 1945. Hij is waarschijnlijk omgekomen bij gevechten in de Bommelerwaard.

1 Volksgren. Regt. 951

Bron foto: Collectie Manhard Arlow

Unteroffizier Burghart Arlow was geboren op 6 november 1914 in Wenen in Oostenrijk en overleden in Kerkdriel op 23 april 1945.

Oostenrijk was door Duitsland geannexeerd en dat betekende dat Burghart als dienstplichtige werd opgeroepen. Hij was elektrotechnisch ingenieur en kreeg dan ook een technische functie bij de luchtdoelartillerie, waar hij onderofficier was. Hij hield zich bezig met microfooninstallaties waarmee naar vliegtuiggeluiden werd gezocht en later met de eerste radarinstallaties. Twee keer per jaar kwam hij even thuis bij zijn gezin, weet Hanspeter. Het gezin was zelden compleet. Voor het laatst in mei 1944 bij de geboorte van zijn zoon Guenter.

Burgharts loopbaan kreeg in februari 1945 een merkwaardige wending. In plaats van naar een opleiding in Cottbus te gaan, werd hij als infanterist toegevoegd aan het 951 Grenadiers Regiment. Met dit regiment kwam hij in Nederland terecht, als onderdeel van de 361 Volksgrenadier Divisie, onder commando van generaal-majoor Alfred Philippi. Diens hoofdkwartier stond in Beusichem.

Tijdens de zgn. Operation Orange van 23 - 24 - 25 april 1945, werd door de Engelsen en de Prinses Irene Brigade vruchtenloze poging gedaan om de Bommelerwaard te bevrijden. In het westen stak de Prinses Irenebrigade bij Hedel de Maas over en aan de oostkant bij Alem de Royal Marines. De aanval leidde tot onnodig bloedvergieten en Burghart Arlow was een van de drie Duitse slachtoffers die in Kerkdriel vielen. De in Hedel gesneuvelde Duitsers werden in Zaltbommel begraven. Degenen die waren omgekomen in Kerkdriel en Rossum werden op de algemene begraafplaats in Geldermalsen begraven.

Obergefreiter Otto Ernst werd geboren op 14 mei 1903 in Munzesheim, Kreis Bruchsal en overleed op 25 april 1944 in de Bommelerwaard. Hij is waarschijnlijk omgekomen bij gevechten in de Bommelerwaard.

Tr.Teil.3./ Gren. Regt. 951

Obergefreiter Gerardus Marinus Eshuijs werd geboren op 8 februari 1917 in Zaandam en overleed op 13 april 1945 in Geldermalsen. Zijn ouders waren los werkman Gerardus Marinus Eshuijs (*A'dam 1882) en Maria Wilhelmina Ditjeer (*A'dam 1891). Ze trouwden op 19 december 1912 in Zaandam en kregen samen twee kinderen, w.o Gerard.

Gerard was op 18 oktober 1939 getrouwd met Adriana Johanna (Annie) van den Bor en ze kregen samen een dochter.

Volgens een archiefstuk zou Gerard als SS'er vermoedelijk vrijwillig?/verplicht in Duitsland hebben gewerkt.

Een direct familielid verklaarde gehoord te hebben, dat Gerard is omgekomen nabij Geldermalsen, toen het konvooi waar hij deel vanuit maakte, door een geallieerd vliegtuig werd beschoten.

Brief van een advocatenkantoor betreffende Gerard Eshuijs aan de gemeente Geldermalsen.

Kapper Jan Cornelis Gerardus Eshuijs, een neef van Gerard uit Wormerveer, zat bij het verzet in Koog aan de Zaan en werd als gevolg hiervan op 23 februari 1944 in de duinen bij Zandvoort gefusilleerd.

Bron foto's grafstenen: www.findagrave.com

Walther Sauck had zich niet kunnen naturaliseren voor de oorlog en werd zeer tegen zijn zin ingelijfd in het Duitse leger. Hij werd gestationeerd in Meteren (gem. Geldermalsen). Hij bezocht zijn gezinnetje in Amsterdam regelmatig. Meestal had hij dan burgerkleding aan. Begin september 1944 (Dolle Dinsdag?) was hij in burgerkleding vermoedelijk op weg naar Amsterdam, maar werd hij door collega’s als deserteur aangezien en ter plekke doodgeschoten. Hij werd in een mangat begraven langs de grote weg van Tiel naar Gorinchem. Pas in juli 1945 werd dit voorval bekend. Hij werd vervolgens herbegraven op de Algemene Begraafplaats in Geldermalsen. Helaas staat van die gebeurtenis niets vermeld in de administratie van de betreffende begraafplaats.

Zijn stoffelijk overschot werd in september 1948 opgegraven en naar Amsterdam overgebracht. Hij is daar naar de wens van zijn vrouw, begraven op de De Nieuwe Oosterbegraafplaats.

Onderaan deze brief van de gemeente wordt de plaats beschreven waar het slachtoffer precies werd gevonden in Meteren

Bron: RAR, Tiel

Tabakskerver Walther Johannes Sauck was geboren op 8 december 1907 in Lübeck. Zijn ouders waren Hermann Albert Sauck en Katharina Anna Blöcher. Walther kwam in september 1929, midden in de economische crisis, naar Amsterdam.

Walther en de Amsterdamse Cornelia Johanna Struwe (1911-2003) trouwden op 5 juni 1935 in Amsterdam en op 6 maart 1937 werd hun dochter C. J. geboren in Amsterdam. Ze hadden toen samen een tabakszaak op de Planciusstraat 77 hs te Amsterdam. (zie foto)

Een broer van Cornelia, sigarenwinkelier David Evert Struwe (*1909-1975), trouwde met een zus van Walther Sauck: Elisabeth Katharina Frieda (*1914-1994). Zij kregen in Amsterdam samen vijf kinderen in de periode 1939-1952. Zij woonden op de Bosch en Lommerweg 39 lh.

Zijn weduwe Cornelia trouwde in augustus 1953 met Hendrik Wiedeman (1925-2000), die al een zoon H. (*1947) had en een dochter S. (*1948). Het huwelijk hield niet lang stand en in 1960 werd de scheiding uitgesproken.
Twee jaar tevoren was haar dochter "Lia" al met haar man en kind naar Australië geëmigreerd en moeder Cornelia ("Cor") volgde haar in maart 1961 naar Oak Flats, New South Wales, Australië.

Bron foto's: Lia Hollen-Sauck

Met dank aan de leden van het Stamboomvragenforum, met name Ludmilla van Santen

Herdenken en verzoenen van omgekomen Duitse militairen. Ook de bekende onderzoeker Richard Schoutissen is te zien en te horen.

Duitse soldaten worden voortaan waardig begraven