Dhr. J.W. Ringelenstein - Oorlogsslachtoffers West-Betuwe

Dhr. J.W. Ringelenstein

Achternaam: Ringelenstein

Tussenvoegsels: van 

Voornamen: Johannes Willem

Voorletters: J.W. 

Beroep: Bakker 

Geboorteplaats: Enspijk 

Geboortedatum: 31-07-1917

Overlijdensplaats: Dortmund 

Overlijdensdatum: 13-11-1944 

Categorieë: Burger

Begraafplaats: Nederlands ereveld Loenen

Gemeente: Apeldoorn (ereveld)

Provincie: Gelderland

Vak: E 

Nummer: 484

De ouders van Johannes Willem waren bakker Gijsbertus Jan Willem van Ringelenstein uit Almkerk en Johanna Cornelia van Overhagen uit Hoogblokland. Ze kregen in Deil samen acht kinderen: 

• Gerrit (*1915)
  
• Jan Willem (*1916)
  
• Gloria (*1917)
  
• Johannes "Jo" Willem (*1918)
  
• Trijntje Johanna Cornelia (*1921)
  
• Aalbert Pieter (*1923) 
  
• Gijsbert Jan Willem (*1925)
  
• Nicolaas (*1928) 
  

In de oorlog werden Nederlandse mannen en jongens vanaf 16, 17 jaar opgeroepen om in Duitsland te werken; sommigen voor de ‘Arbeitseinsatz', zij kwamen in werkkampen terecht; anderen als ‘Zivilarbeiter', zij kwamen in dienst van particuliere bedrijven.

Jo van Ringelenstein (Bron: W. Bronk en S. den Hartog)

Het gezin van bakker Van Ringelenstein uit Enspijk telde zes zoons en twee dochters. Jo, de vierde in de rij en 24 jaar oud, en Aalbert, het zesde kind, 19 jaar oud, vertrokken in 1942 naar Duitsland. Aaldert moest werken voor de Arbeitseinsatz, in een werkkamp bij Dortmund, Jo werd tewerk gesteld als Zivilarbeiter in een bakkerij in Hagen bij Dortmund. Jo was eigenlijk het beste af. In feite deed hij het werk dat hij thuis ook deed: helpen in de bakkerij en brood bezorgen. Hij had een eigen kamer, hield per post contact met thuis.  Hij kwam zo nu en dan met verlof en nam dan voor het Duitse gezin weer koffie en andere levensmiddelen mee uit Nederland. En misschien had het zo wel tot het einde van de oorlog door kunnen gaan. Maar er gebeurde iets anders. Jo luisterde naar de Engelse radio, wat natuurlijk streng verboden was. De berichten die hij ontving over het verloop van de oorlog wilde hij doorgeven aan de Nederlandse jongens in de kampen. Hij deed dat door die berichten op briefjes te schrijven en die briefjes te verstoppen in de broden. Door de broden waarin de briefjes verstopt zaten te merken, kon hij die op het goede adres afleveren. Op een gegeven moment kwam zijn sabotagedaad aan het licht. Sindsdien is niets meer van hem vernomen. Zijn laatste bericht was uit 1943.
Toen hij na de bevrijding nog steeds niet thuis kwam, is de familie op onderzoek uitgegaan. Via via is toen duidelijk geworden dat hij in een strafkamp in Dortmund heeft gezeten, waar hij heeft moeten werken aan het uitbikken van tramrails. Een mevrouw uit Hagen, die Jo nog kende uit de tijd dat hij bakkersknecht was, heeft hem daar vaak aan het werk gezien. Jo moet van uitputting gestorven zijn. Pas in 1946 was de familie zeker van zijn overlijden en kon de rouwkaart verstuurd worden. Die mevrouw uit Hagen heeft later zijn broers geholpen bij hun zoektocht naar het graf van Jo. In 1954 hebben ze zijn graf gevonden op een grote begraafplaats in Dortmund. Het was niet meer dan een paaltje met het nummer 156. De familie heeft er toen een echt graf van gemaakt door een plankje met zijn naam. Later is het lichaam van Jo overgebracht naar het ereveld in Loenen.

De 40er jaren waren zware jaren voor de familie van Ringelenstein, Aaldert kwam wel terug, maar zijn gezondheid had blijvende schade opgelopen; hun 7^e kind, Gijs, diende in Nederlands-Indië, waar hij het bericht van het overlijden van Jo ontving en de jongste zoon Nico zou als soldaat naar de West (Curaçao) gestuurd worden. Dit laatste is uiteindelijk niet doorgegaan.

Bron: informatiebulletin Monument Enspijk