Dhr. J. Jongman uit Hoofdplaat

Gemeente Buren > Buiten de slachtofferslijst

Achternaam: Jongman

Voornamen: Jannis

Voorletters: J

Rang: gepens. K.N.I.L.

Geboorteplaats: Hoofdplaat

Geboortedatum: 12-11-1873

Overlijdensplaats: Beusichem

Overlijdensdatum: 09-10-1944

Begraafplaats: Oud Eik en Duinen

Gemeente: Den Haag

Nummer: 5295

De ouders van Jannis Jongman waren Willem Jongman (1848-1883) en Magdalena Adriana Bootsgezel (1851-1935) uit Hoofdplaat, nabij Breskens. Zij trouwden op 4 juli 1873 in Hoofdplaat. Zij kregen vier kinderen:

Jannis (1873-1944)
Willem (*1877-1945)
Pieter Marinus (*1880-1961)
Leendert Willem (*1883-1944).

In 1888 meldde Jongman zich aan als vrijwilliger bij het Instructie Bataljon te Kampen. Na vijf jaar vertrok hij via Harderwijk naar Indië. Hij werd daar ingelijfd bij het 6e bataljon infanterie van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger.

In Indië maakte Jongman in 1894 de Lombokcampagne mee en hij kreeg dan ook op 29 maart 1896 het Lombokkruis toegekend. Nadien diende hij alleen nog maar in Atjeh. Uit die periode dateerde ook een dapperheidsonderscheiding, die hij op 15 februari 1904 kreeg uitgereikt. Kort daarna ging hij over naar de Marechaussee.
In 1907 zwaait Jannis af.

Drie foto's uit verschillende periodes van Jannis' leven (Bron foto: E. Müller)

Uitreiking van de M.W.O. op 14 mei 1908. Jongman staat links in burger. (Bron foto: E. Müller)

Jongman werd bij Koninklijk besluit van 28 Maart 1908, no. 29, benoemd tot Ridder 4e klasse der Militaire Willems-Orde "Ter zake van zijn gedrag bij een gevecht in de Gajo- en Ajaslanden op 19 October 1905.". De uitreiking vond plaats op het "Schuttersveld" te Rotterdam-Crooswijk op 14 mei 1908. Het ridderkruis werd hem onder grote belangstelling van burgerlijke en militaire autoriteiten opgespeld door de luitenant-kolonel der mariniers A.P. Timmers.

Op 4 augustus 1909 trouwde Jannis in Rotterdam met de Venlose Hubertina Maria Elisabeth de Vogel (*1888-1969). Dit huwelijk bleef kinderloos.

Op 1 juli 1911 vond Jongman werk als schrijver bij het Departement van Koloniën. Hier werkte hij, met enige onderbrekingen, tot zijn pensioen op 1 december 1938.

De eerste onderbreking diende zich aan in 1914: de Eerste Wereldoorlog brak uit en Jongman meldde zich als sergeant bij het 43e Bataljon Landweer Infanterie te Eindhoven. Voor zover bekend diende hij in ieder geval als zodanig van 1914 tot 1916. Of hij de rest van de oorlog ook heeft gediend, is niet bekend.

De tweede onderbreking vond plaats vanaf 1921. In november van dat jaar vertrok Jongman weer naar Nederlands-Indië. Nu als Hoofddetachementscommandant 2e klasse bij het Korps Gewapende Politie te Soekaboemi (West-Java). In 1925 keerde hij terug naar Den Haag, waar hij zich vestigde in de Charlotte de Bourbonstraat 82 en zijn oude werk als schrijver weer oppakte.

Jongman werd hoofdbestuurslid van de Koninklijke Bond van Ridders der Militaire Willems-Orde beneden den rang van Officier. In eerste instantie was hij vice-voorzitter, maar in 1933 werd hij gekozen tot voorzitter.

Achterzijde pastorie, met hekwerk, rond 1908. Links is huize Stig Ten Blij nog juist zichtbaar.

Voorzijde pastorie anno 2016, in de oorlogsjaren was er geen trottoir

Huize Stig Ten Bleij anno 2016

In het najaar van 1943 moesten Jannis en zijn vrouw gedwongen uit Den Haag evacueren en kwamen terecht bij de familie Heuff in Beusichem. Waarschijnlijk kwam Jannis hier in contact met de regionale ondergrondse, want hij was daar actief onder de schuilnaam Brand.

Op 9 oktober 1944 omstreeks 7 uur, vond in Beusichem in de bocht bij de pastorie op de Oranjestraat tegenover de toenmalige drogisterij van Van Esterik, een ernstige aanrijding plaats, die de 70-jarige Jannis Jongman het leven kostte en zijn vrouw ernstig verwondde. Zij waren op hun avondwandeling en bevonden zich aan de goede kant van de weg, toen in genoemde bocht drie Duitse legerauto's naderden. Deze namen de bocht te kort. Jannis zag het gevaar en drukte, om haar te redden, zijn vrouw tegen de omheining van de pastorietuin, maar werd zelf door de laatste auto gegrepen. Met een verbrijzelde schedel en een gebroken been, werd hij opgenomen en overleed vrijwel onmiddellijk. Zijn vrouw werd met knie- en schaafwonden en een elleboogontwrichting naar haar tijdelijke woning "Stigt ten Bleij" overgebracht, waarheen ook het stoffelijk overschot van haar man werd vervoerd.

Klik hier voor overlijdensakte van Jannis.

Hoewel Jannis pas een jaar in Beusichem woonde, had hij hier al veel vrienden gemaakt. Hij beschikte over een groot organisatietalent, had als schrijver naam gemaakt, bezat een vast karakter en had een hart van goud. Hij was voorzitter van de Vereniging van oud-Indische militairen. Op de jaarlijkse legerdag, sprak hij zijn oude wapenbroeders vaak op meeslepende wijze toe.

Vrijdag 13 oktober 1944 vond op de Algemene begraafplaats te Beusichem de voorlopige begrafenis plaats, waarna in 1946 het stoffelijk overschot werd herbegraven op begraafplaats Oud Eik en Duinen in Den Haag.

Opmerkelijk is dat de geboortedatum van Hubertina de Vogel foutief wordt vermeld op de grafsteen. Het moet zijn 6 juli 1888 i.p.v. 5 mei 1905

Bron: Decorare nr. 15 / september 2006, blz. 48 tm. 53, Erik Müller.

Overlijdensadvertentie uit De Teisterbander, 18 november 1944

Met dank aan Meijns van Dijk, Roel Jongman en Begraafplaats Oud Eik en Duinen uit Den Haag